ADHD kan gepaard gaan met angst. Maar iemand met ADHD kan ook een angststoornis hebben als bijkomende aandoening. Er zijn praktische tips hoe hiermee om te gaan.
Redenen om angstig te zijn, zijn er vandaag de dag te over: van een auto die oud is en stil kan komen te staan, een reorganisatie op het werk tot klimaatdiscussies in de media. Maar verstoren deze spanningen ook in ernstige mate het dagelijkse leven? Zo ja, dan moet er onderzoek gedaan worden naar de oorzaak.
Veel mensen met ADHD hebben relatief vaak last van angst. Ze hebben moeite om alle ballen in de lucht te houden. Voorbeelden van situaties:
- ze komen chronisch te laat
- het halen van deadlines lukt vaak niet
- ze zijn vergeetachtig
- in sociale situaties kunnen ze onhandig of tactloos optreden.
Als gevolg hiervan kunnen ze veel gaan piekeren . Wat zal er de volgende keer fout gaan? Zal ik de volgende keer weer te laat komen? Welke kritiek zal ik nu weer krijgen? In zekere zin is er een rationele reden voor bezorgdheid als je ADHD hebt.
25-47% van volwassenen met ADHD heeft daarnaast een of andere angststoornis.Toch wordt door artsen vaak deze diagnose gemist, omdat de ADHD-er vaak net niet voldoet aan het criterium dat leidt naar de diagnose. Daardoor worden ze niet behandeld terwijl de stoornis een grote impact heeft op het dagelijks functioneren. Wat ook een juiste diagnose in de weg staat, is dat mensen met ADHD het vaak lastig vinden emoties te benoemen.
ADHD kan leiden tot tobben. Dit kan een dag verpesten in een proces van goed naar chaos, een goed leven kan veranderen in een leven van gemiste kansen en verpletterde hoop. Het is moeilijk voor mensen met ADHD om harmonie en rust te vinden in hun leven.
Er is een verschil tussen piekeren bij mensen met en zonder ADHD. Mensen zonder ADHD kunnen overmatig piekeren rondom een bepaald thema, zoals gezondheid, geld of relaties, maar het heeft nog een zekere doelgerichtheid.
Bij mensen met ADHD gaan de gedachten alle kanten uit waardoor bij hen het tijdsbesef kan vervagen , ze kunnen onhandige opmerkingen plaatsen, doodlopende wegen inslaan. Of er wordt geprobeerd iets in een uur af te krijgen wat normaal gezien een week in beslag zou nemen. Anderzijds zijn ADHD-ers relatief creatief en origineel, ze komen met nieuwe oplossingen uit het niets.
Naast ADHD kunnen er andere bronnen zijn van angst. Een angststoornis kan leiden tot dwangmatigheid, fobieën, trauma’s, paniekaanvallen, piekeren over veel onderwerpen. Deze kan leiden tot veel gedachten, lichamelijke klachten, slapeloosheid, rusteloosheid, het zich overspoeld voelen. Er kan vermijding ontstaan van situaties die angst opwekken en negatieve uitkomsten op kunnen leveren. Als het al lukt om zich in de situatie te begeven dan moet de persoon met angstkenmerken veel maatregelen nemen die veiligheid en geruststelling opleveren. Angst kan ook leiden tot het uitstellen van actie of van een beslissing nemen.
Sommige ADHD-ers redeneren op een ander manier. Ze gebruiken het piekeren als een zelf opgelegde druk om hun leven te organiseren. Zoals het voornemen: het rapport moet morgen af zijn. Of: Ik mag beslist niet vergeten de kinderen eerder op te halen anders ben ik niet op tijd voor de tandarts. Er kan een fixatie ontstaan op bezorgdheid zodanig dat deze hen kan verlammen en hen dicht doet slaan.
Een beetje bezorgdheid is goed. Maar als het piekeren op hol slaat, kan het een persoon verlammen en zijn oordeelsvermogen doen verslechteren, perspectieven verminderen en tot onhandige gedachten leiden.
Tips
Deze tips zijn van Edward Hallowell, behandelaar en ervaringsdeskundige
- Pieker niet alleen. Door alleen te piekeren kan iemand globaal gaan denken over iets specifieks,( zoals “ik heb ook altijd pech’”), en de wereld kan in een duistere plek veranderen. Praat met iemand die je graag mag of van wie je houdt.
- Zoek naar feiten. Te vaak is piekeren een gevolg van onvoldoende informatie, van verkeerde informatie of van beiden.
- Stel een plan op. Als je een plan hebt, voel je je minder kwetsbaar wat piekeren doet verminderen. Als het plan niet werkt, pas je het aan.
Behandeling
Vaak is de oplossing een combinatie van medicatie en cognitieve gedragstherapie. De behandelaar zal bij ADHD en een angststoornis beginnen bij de klacht waarvan de cliënt het meeste last heeft. In plaats van medicatie kan neurofeedback een optie zijn voor behandeling van ADHD.
Conclusie
Een goede diagnose is belangrijk bij ADHD en angststoornissen. Hierbij zijn een aantal valkuilen genoemd. Tips kunnen helpen naast een goede behandeling.
Peter Paul Both, Psycholoog NIP
info@breinvitaal.nl
tel. 06-38017652
Bronnen
Dodson W, (2015) . Why Anxiety disorder is so often misdiagnosed.
additudemag.com (spring 2015)
Hallowell E When worry begins to paralyze you. additudemag.com/signs-op-anxiety-in-adults-with-adhd
Kubik, Kubik ,Kraj, Stanios (2016) Clinical and neurophysiological data of neurofeedback therapy in children with ADHD. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27349043
Low K, Understanding anxiety in adults with ADHD. Verywellmind.com (2018)